Desideri

I desideri sono bambini che non crescono mai

Bolle galleggianti in aria

Barche annegati in mare

Seduzione a godere la mela del peccato

Abbandono della memoria. Cenere trasformato  a esca

I desideri sono come geroglifici antichi del mondo. Messaggi in bottiglia

Veri desideri sono quelli che non gli conosciamo ancora

Poiché non abbiamo coraggio ammettere a noi stessi

E in fondo negli angoli più distanti

chiudiamo  gli occhi al buio della stanza senza finestre

Ci chiediamo quali desideri sono davvero

nostri o delle ombre che ci circondano.

Desideri  sono uccelli timidi migratori

Provengono da luoghi sconosciuti. E tornano ai luoghi sconosciuti.

Desires

Desires  are children who never grow up


Bubbles floating in the air


Boats drowned at sea


Seduction to enjoy the apple of sin


Abandonment of memory. Ash turned to bait


Desires  are like hieroglyphs of the ancient world. Message in a bottle


True desires are those


we  don’t recognize yet


Since we do not have the courage to admit to ourselves


And deep in the most distant angles  


we close our eyes in the dark room with no windows


We wonder whose Desires are really


ours  or the shadows that surround us.


Desires are like timid migratory birds

They come from unknown places. And go back to unknown places.

Dëshirat

Dëshirat janë fëmijë që nuk rriten kurrë

Fluska që pluskojnë  në ajër

Barka të përmbytura në det

Joshje për të shijuar mollën e mëkatit

Braktisje e kujtesës. Hi i shndërruar në eshkë     

Dëshirat janë hieroglife të lashta sa bota. Mesazhe në shishe  

Dëshirat e vërteta janë ato

Që s’arrijmë t’i njohim akoma

Që s’guxojmë t’ia pranojmë as vetes

E thellë- thellë  në skutat më të largëta 

mbyllim sytë në errësirën e  dhomës pa dritare

Pyetemi të kujt janë vërtet Dëshirat

tonat apo të hijeve që na rrethojnë.   

Dëshirat janë zogj të trembur shtegtarë

Nga vende të panjohura vijnë. Në vende të panjohura shkojnë.

 

 

Heshtja

Heshtja që hesht është dashuri e pashpallur

Ndaje heshtjen me mua.Të shkrihemi në heshtje të kulluar    

Të digjesh nga zjarri i heshtjes është fuqi

Më jep pak nga heshtja jote. Ta ndiej magjinë

Heshtja është paqe. Sfidë me botën kryeneçe

Kur fjala s’ ka peshë  e guri pëlcet.

 



Zbulimi i të keqes së përjetuar për tu pajtuar me të ardhmen

Guglielmo Minervini

Se historia e rrëfyer nga masmediat është e pjesshme dhe e përgjithësuar në të gjitha vendet, është një konstatim shumë i përhapur.Por gjithnjë e më shumë po shtohet nevoja nga po të njëjtit sajues të informacionit për t’u ikur modeleve të ngurta dhe shterpe të kronikave, duke mërguar në hapësira të tjera të lirisë jo vetëm të ndërgjegjes por edhe të arsyes.

Filippo Landi dhe Ilire Zajmi janë dy gazetarë, Filippo italian që vjen nga bota e televizionit, Ilirja gazetare shqiptare që vjen nga mediat e shkruara.

Rrjedhën e ngjarjeve në Kosovë e kanë parë drejtpërdrejt me sytë e tyre. Gjithçka është përshkruar në rrëfimin në libër.Filippo e ka parë luftën duke qëndruar andej kufirit të Kosovës, Ilirja e ka parë nga brenda. Shumëkush arriti të njohë vullnetin e tyre dhe të familjarizohet me rrëfimin e tyre.

Në këto faqe, të shkruara nga katër duar, ata nuk shkruajnë kronikë lufte por rrëfejnë historinë e tyre. Kësisoj, tragjedia e Kosovës hyri në jetët e tyre, duke u bërë pjesë e zgjidhjeve individuale, raporteve dhe vlerave të tyre. Përmes rrëfimit sesi një histori e katastrofës mund të bëhet një qark i shkurtër për jetën e një individi, të një bashkësie, të një populli. Sesi mund të ndryshojë fatet, por edhe të gërshetohet me ngjarjet që pasojnë.

Në realitet, shikimet e ndodhitë e tyre, që takohen jorastësisht në pikën kufitare, transformohen në lenta narrative, deri në ndjenjën drithëruese që zhvesh deri në intimitet tmerret e kësaj lufte.

Rrëfimi i Ilires përshkruan ankthin e luftës, atë zhvendosje të ngadalshme të vetëdijes që fillon nga

një skepticizëm i largët ”lufta është një fenomen i çuditshëm, gjithnjë kujton që vdesin vetëm të tjerët” dhe zhytjen në një fatalizëm duke vazhduar me ndjenjën e pashmangshme të impotencës fataliste : ”Kush mund t’a parandalojë një luftë të dimensioneve tragjike në Kosovë? Më duket askush”.E në rrugëtimin psikologjik, që fillon nga e pabesueshmja e deri te e mundshmja, pikërisht arrihet deri te pika kur lufta bëhet e pashmangshme dhe e domosdoshme. Ritmi dinamik, parodizimi i dëlirë, dëshira e shtypur e Ilires për të kuptuar, lejojnë ndërtimin e një zinxhiri të reagimeve që shkaktojnë shpërthimin e paevitueshëm të dhunës, duke shpërfaqur me saktësi momentin kur të kuptuarit e rrugës pakthim tejkalohet si ndjenjë, dhe raporti i të pakthyeshmes copëtohet.

Në rrëfimin e Ilires shpesh përdoret metafora e dashurisë dhe e fatit. Ideja e bashkëjetesës, ndërmjet kulturave e popujve si shprehje e një marrëdhënie të dashurisë, është një figurë shumë e çmuar e paqes, apo “bashkëjetesë e diferencave”. Ideja e luftës e trajtuar si një fat dashurie që ndërpritet shkatërrueshëm, përbën politikën mbizotëruese të një etje të pafundme për dominim: “ Bashkëjetesa ndërmjet dy popujve, më duket e pamundur. Kanë shkuar shumë larg kësaj radhe. E si çdo bashkëjetesë, edhe çdo dashuri ka fatin e vet. Dhe fundin.”

Është i ndryshëm, ndërkaq, shtegtimi i Filippos. Shikimi i tij ndjek një shteg tjetër, që fillon nga

zbërthimi i një ”katastrofe humanitare” dhe vazhdon me një konstatim të pabesueshëm të “një deportimi masiv” të planifikuar në mënyrë shumë racionale. Edhe në rrëfimin e Filippos ka një përshkrim të një zinxhiri reagimesh, që zgjasin shumë në tokën e Ballkanit, që fillon nga ikja e të përndjekurve e deri te gjenocidi sistematik : ”Unë që kam vizituar Dakaun,nuk mund të besoj se pas pesëdhjetë vjetësh, në Europë, do të mund të organizohej një deportim i ri masiv”. Në këtë sekuencë, rrëfimi i Filippos mbërrin në pikën në të cilën lufta ka arritur të programojë ekzilin e një populli të tërë, për ta zhdukur edhe fizikisht ekzistencën e tij. Është ky momenti kur lufta në Kosovë zhvillohet në dy fronte, atë të teknologjisë së sofistikuar të aeroplanëve bombardues perëndimorë,”tragjedia duhet të ketë numrin e mjaftueshëm tëviktimave, para se të prekë ndërgjegjen njerëzore”.

Ky hibrid është një kaptinë e re që lufta ka ndjekur për të afirmuar sovranitetin e saj shkatërrimtar.

Vitaliteti i Ilires dhe rrëfimi autentik i Filippos përbëjnë të kundërtën e asaj që duket: “Gjithçka që thuhet e deklarohet s ‘është gjë tjetër përveçse triumf i dhunës në një territor që numëron 146 grupe etnike.” Karakteri brutal që merr lufta, gjithnjë e pamëshirshme ndaj civilëve, është fryt i dallimeve që  bashkëjetuan përgjatë tragjedive ballkanike dhe ato shprehin nevojën urgjente të një politike të paqes për të cilën bombardimet nga ajri paraqesin vetëm një hipokrizi të konfrontimit.

Një politikë që ia del të shpallë horizonte të reja të bashkëjetesës, duke u nisur pikërisht nga Europa, njëra nga modelet më pozitive të suksesit të politikës në shekullin që po e lëmë pas.

Këtu pikëpamjet dhe opinionet e Ilires jo vetëm që ndërthuren, jo vetëm që përqafohen, por përfundojnë duke u bashkuar domosdoshmërisht me pikëpamjet tona. Pra për të çliruar ata që jo vetëm lexojnë një rrëfim ankthi, jo vetëm emotiv, përfundon kështu rrëfimin në të cilin represioni i tjetrit është e vetmja mënyrë për të afirmuar të vërtetën tënde. Detyrë e një shkrimi autentik, në fund të fundit, është që të vazhdojë të zbulojë të keqen e përjetuar për t’u pajtuar me të ardhmen

Të sfidosh vdekjen

Kliton NESTURI

 

 „Vdekjen, ndiej se e kam pranë" - shprehej në një nga intervistat e tij të fundit regjisori i madh italian Eduardo de Filippo. Ajo qëndron aty, pas kuintave të skenës dhe më vështron në heshtje. Por një mbrëmje, ajo do afrohet dhe do të më thotë „Unë jam vdekja! Kam ardhur të të marr me vete!“ Por deri atëherë, unë do të jem këtu duke e sfiduar.“ Kjo intervistë e këtij mjeshtri të madh të regjisurës teatrore, nuk e di pse m´u kujtua teksa po lexoja librin „Një tren për Bllacë“ të Ilire Zajmit dhe Filippo Landit.

Ndryshe nga sfida e mjeshtrit De Filippo, ajo e Ilire Zajmit dhe Filipo Landit vjen në një formë më të drejtpërdrejtë, më brutale, më të ankthshme dhe njerëzore. Ajo është një sfidë që ndodh larg dritave dhe prozhektorëve të skenës. Nuk ka romantizëm dhe sfida artistike të mbushura plot pasion dhe ambicie. Sfida e tyre ndodh ndërsa jetojnë nën peshën e plumbave që vazhdimisht prodhojnë kufoma dhe errësirës së terrorit. wshtë një kërcim tangoje ku rolin e partnerit përballë e interpreton Vdekja. Nuk ka pista vallëzimi, as orkestra ku luajnë muzikantë të veshur me frak dhe papion. As spektatorë që e ndjekin këtë kërcim-sfidë plot ankth dhe adhurim. Vendi i zhvillimit të kësaj sfide është i madh dhe quhet Ballkan. Ai nis në Kosovë dhe përfundon po aty. Por gjatë këtij rrrugëtimi zhvendoset sa në një vend në tjetrin, sa në një mentaliet në tjetrin, sa në një popull në një tjetër, sa në një kancelari në tjetrën, sa në një ushtri në tjetrën, sa në tokë, e sa në det e qiell. Është një udhëtim-kërcim i ankthshëm që të rrënqeth.

Duke njohur talentin dhe forcën e mendimt të Ilire Zajmit, si edhe përvojën e Filippo Landit, qysh në krye isha i bindur se nuk kisha marrë në duar një libër të mbushur me thirrje patetike atdhedashurie dhe mëshire, apo me himne për luftëtarë të shndërruar në politikanë, të cilët me padurim kërkojnë që t´u këndohet kënga për së gjalli. Përkundrazi, qysh në krye ndesha me një rrëfim ngjethës për luftën e fundit që vrau dhe theu në mes Ballkanin, e që pë hir të „bashkëekzistencës paqësore“ tash kemi nisur që ta harrojmë ende pa dënuar kriminelët e vërtetë, si dhe duke kryer edhe manovra të rrezikshme, siç është shtrembërimi i historisë së ndodhur. Vetvetiu para meje u hap një dritare tjetër, ndryshe nga shumë të tjera deri më sot. U hap një hapësirë, për të cilën ndieja nevojën për ta ndier më pranë.

Duke udhëtuar nëpër rreshtat e faqet e librit, ndesha me atë pjesë të historisë, që ndonëse e kam pasur afër, jo edhe aq shumë kilometra larg,  nuk kam mundur që ta njoh aq thellë. Ndaj them se „Një tren për Bllacë“ është një dritare e re, e përmbi të gjitha një realitet i përshkruar në një vepër që të trondit. Jam i prirur që t´i besoj këtij rrëfimi, pasi ai është kryer nga dy gazetarë dhe dëshmitarë që e kanë ndierë barutin dhe vdekjen pranë. Janë dëshmitarë okularë që rrëfejnë përjetimet e tyre. Ata janë vetvetja. Kush e ka parë vdekjen në sy në rrethanat e luftës nuk mund të gënjejë duke tjetërsuar atë çka ka ndodhur. Jam i prirur t´i besoj këtij rrëfimi, pasi gazetarët e luftës kanë një armë të fortë dhe të pathyeshme; sinqeritetin.

Situatën në Kosovë dhe në ish-Jugosllavinë e fundshekullit XX e kisha ndeshur jo pak herë në rrëfime të ndryshme, në artikuj publicistikë dhe krijimtari letrare, por në këtë vepër, si rrallë, realiteti vjen në mënyrë të drejtpërdrejtë, në formë më të prekshme, nga njerëz të cilët rrjedha e kohës i vuri përpara jo vetëm si dëshmitarë, por edhe si protagonistë të ngjarjeve të caktuara, me të cilat u mbush jo vetëm historia e re e Kosovës, por edhe ajo e luftrave që çuan në shpërbërjen e ish-Jugosllavisë. Është „një këngë pikëllimi“, siç shprehet edhe vet në libër Ilire Zajmi, që kulmin e pati në kampin e Bllacës, ku edhe këta të dy protagonistë u njohën në rrethana krejt të pazakonta, njëra si qytetare e dëbuar prej vendit të saj, dhe tjetri si gazetar, që prej gati një dekade ndiqte konfliktet në Ballkan, këtë tokë sa të begatë, po aq edhe të mallkuar e të sfilitur prej luftrave dhe konflkteve. Por, ky takim, i cili në pamje të parë mund të duket i vonuar, realisht dhe shpirtërish kishte ndodhur shumë kohë më parë, në rrethana, ngjarje dhe imazhe të ndryshme. Ilire Zajmi i takon aij brezi të rritur me „ëndrrat e vjetra“, siç shprehet grupi Minatori në këngën e tij „Brezi im“, të rritur me „kërkesat për ndyshimet në Kushtetutë, ja me paq´, ja me luftë“, e që vazhdimisht kishte dilemë për shpëtimin e tij. Pikërisht ky brez që mbajti edhe peshën më të madhe në vitet ´90, me guximin dhe ndjeshmërinë e tij, u bë edhe protagonisti më i sinqertë i situatave të krijuara. Nga ana e tij Landi na e sjell këtë dramë në përmasa shumë të mëdha, e që ishte drama e popujve që deri një hop më parë kishin jetuar së bashku, nën t njtn hapësirë administrative, të njëjtin himn dhe të njëjtin flamur. Bashkimi i këtyre rrëfimeve në një të vetëm na sjell një vepër të veçantë dhe kuptimplotë.

Duke hyrë në vlerat e librit „Një tren për Bllacë“, me bindje të plotë, duhet thënë se vlerat e tij janë të mëdha, jo vetëm për të sotmen, por më shumë për të ardhmen, si një dëshmi therrëse për të gjithë ata që duan të harrojnë historinë, ose përpiqen që ta fetishizojnë atë. Ndërtuar si një autorrëfim, i gërshetuar edhe me detaje tepër intime, ky libër përshkuan atë çka shumë njerëz jo vetëm që nuk mundur ta përjetojnë, por as edhe nuk kanë mundur të mendojnë se ka ndodhur, pikërisht, që, në gjirin e Evropës të plakur nga luftrat dhe tmerret, fundi i shekullit të njëzetë të shpaloste edhe njëherë inkuzicionet, dhe masakrat e mbushura plot gjak dhe kufoma.

Të sfidosh vdekjen në jetën e përditëshme është vlerë, por ta bësh këtë në rrethana lufte, ku nuk e di se pas zgjimit të mëngjesit, mbrëmja, e jo më mëngjesi i ditës tjetër, mund të mos të të gjejë gjallë, është vërtetet mbivlerë, është heroizëm.

Duhet të jesh njeri i fortë të sfidosh vdekjen kur ajo të qëndron pranë, si një bashkëudhëtare cinike, që nuk përton të të marrë shokun, miken, të njohurit, të afërmit, këdo që t´i dalë përpara pa iu dridhur qerpiku. Të sfidosh vdekjen, edhe atëherë kur jeta duket si një tollumbac i zi, vlera e të cilit është shumë e vogël, përballë jetëve të të tjerëve, pa ekzistencën e të cilëve frymëmarrja jote nuk ka asnjë vlerë. „Një tren për Bllacë“, është një vepër që të mbush me kurajë, duke të kujtuar se dhimbjet e përdistshme, përballë atyre që ndesh në periudha terrori masiv e luftërash që shndërrohen në kasaphana, nuk janë asgjë, veçse shoqëruese të rëndomta që i japin kuptim jetës dhe karakterit të njeriut.

„Një tren për Bllacë“ të bën të mendohesh thellë. Kjo vepër duhet të na shtyjë në refleksion të vërtetë për të djeshmen, të sotmen dhe të ardhmen tonë.