Shkrimtari që hap porta të reja

Fahredin Shehu, një shkrimtar i ri që kultivon letërsinë transcendentale, është autor i pesë librave. Krijimet e tij janë të veçanta, janë ndryshe, janë gjetje në plot kuptimin e fjalës, pasi ai po sjell një frymë të re letrare që trajton shpirtëroren, mistikën, të përtejshmen.

Z. Shehu, jeni shkrimtar i botuar e i përkthyer në disa vende të botës, ndërsa në Kosovë krijimtaria juaj nuk është shumë e njohur. Si e spjegoni këtë ?

Që nga fillimi i krijimtarisë sime e deri sot janë botuar 5 libra, poezi, prozë poetike, roman dhe shumë artikuj, ese dhe kolumne në gazetat tona. Sa i përket librave dy të parët “NUN” dhe “Shumësi e padukshme” janë botuar si botim autori kurse romanet “Nektarina” janë botuar nga Rozafa në vitin 2004, “Elemental “ nga Qendra për mendim pozitiv 2006 dhe “Kun” nga shtëpia botuese Logos- A e Shkupit në vitin 2007. Unë kam përcjellur vetëm impulsin tim kreativ dhe fare nuk jam bezdisur nëse kjo do të pranohet tek lexuesi.
Ndodhi që kam lexues të caktuar dhe të besueshëm por të paktë, të cilët nëse dëshirojnë të gjejnë frymëzim dhe njohuri të cilat në gjuhën shqipe janë të pakta atëherë dinë ku të orientohen. Këtë po e them me plot bindje sepse tek “Shumësia e padukshme” për herë të parë në gjuhën shqipe, në formën artistike janë paraqitur njohuri rreth religjionit hebre dhe ky libër është vetëm pjesa e parë e tetralogjisë e cila do të vazhdoj me krishterimin dhe islamin që të përmbyllet me Misticizmat e tri feve të Abrahamit.
Kam parasysh se lexuesi ynë një kohë të gjatë ka bërë pauzë dhe fatkeqësisht ky trend po vazhdon, unë e arsyetoj pse krijimtaria ime nuk është e njohur dhe jo vetëm kaq, arsyeja tjetër është se unë kultivoj artin letrar, i cili fare pak është i njohur e ai është letërsia transcendentale, ku parimi kryesor është dashuria ndaj të gjitha krijesave dhe kontributi i secilit është i nevojshëm.

Krijimtaria juaj është risi dhe shkrimi mbi mistiken pothuajse i palëruar në letërsinë shqipe. Nga cilët poetë jeni ndikuar ?

Vërtet është risi dhe sa herë filloj një projekt të ri së pari kujtoj mos po i humbas edhe ata pak lexues të besueshëm që e presin ndonjë libër të ri. Misticizmi tek ne ka qenë i pranishëm tek Naim Frashëri dhe tek bejtexhinjtë, por dallimi është se unë nuk kufizohem vetëm në trashëgiminë islame por zgjerohem në atë botërore duke shfrytëzuar teknologjinë e re dhe si pasojë edhe vokabularin e ri. Përkitazi me vokabularin shpesh hasi në probleme dhe kam shkruar më herët se “neve na mungon vokabulari tokësor për çështjet qiellore.” Andaj më duhet një kohë bukur e gjatë që ta farkëtoj ndonjë fjalë të re, e cila do të korrespondonte me vizionin apo manifestimin shpirtëror i cili më paraqitet. Latinët e kanë një thënie Nihil Humani ame allienum puto, asgjë njerëzore për mua nuk është e huaj që unë e kultivoj me shumë sukses në kontekstin e trashëgimisë shpirtërore. Kjo ndoshta është arsyeja pse pranoj me qindra letra nga mbarë bota, pavarsisht prej prapavisë fetare që e ka një lexues jashtë Balkanit.
Nëse jemi tek emrat unë me kënaqësi e kujtoj Danten, Miltonin, William Blake, Henry Thoroeau, të cilët poashtu ishin të ndikuar nga ndikimi im primar e ata janë poetët Sufi si Saadi, Rumi, Hafiz, Al Ma’ari, Kabir, e deri tek Khalil Gibran të cilin e mbaj si fillimin e artit Teurgjik sepse ai me mjeshtri të madhe ka ditur që në formë poetike ta transmetoj frymëzimin e tij në tymnin e trashëgimisë shpirtërore Abrahamike.
Nga ana ime, konsideroj se për të qenë origjinal, konceptin botërisht të njohur duhet ta përpunosh në një trajtë të veten dhe kjo arrihet vetëm më dije dhe inspirim si dy këmbë me të cilat shkohet përpara. Me një vathë në veshë mund të ecësh por veç me një këpucë assesi.

Në romanin tuaj të fundit që do të shoh së shpejti dritën e botimit, poeti Ali Podrimja në recensionin e tij shkruan se me këtë libër hapni portat e artikulimit, që vështirë se do t’i hapin të tjerët. Cilat janë ato porta?

Ali Podrimja është kulmi i poezisë bashkëkohore shqiptare andaj duhet të kihet parasysh se ai nuk flet pa parë, pa ditur dhe pa përjetuar vargun apo prozën e dikujt. Kur ai thotë se hap portën të cilën të tjerët nuk do ta hapin, flet për të përtejmen, për shpirtëroren dhe depërtimin tim të thellë në atë dimension, gjë që nuk ka ndodhur, por shpresoj se do të ndodh në të ardhmen në letërsinë sonë. Ky është dimensioni ynë të cilin jashtë arealit tonë balkanik nuk e kanë të njohur të tjerët andaj janë shumë të interesuar. Për ne kanë ditur vetëm sa i përket letërsisë të cilën e kemi dhe po qe se u ofrohet diçka më e ndryshme atëhëre ata zbulojnë edhe një element interesant dhe tipar të kombit tonë. Dhe kjo më bën krenar.

Ndër të tjera ushtroni edhe pozitën e ambasadorit të Lëvizjes poetët e botës (Poetas del Mundo) për Shqipëri. Sa do të ndikojë ky përfaqësim në afirmimin e letërsisë suaj por edhe të shkrimtarëve të tjerë mbarëshqiptar?

Lëvizja poetët botëror (Poetas del Mundo) e ka historikun e vetë. Dhe ata organizohen dhe botojnë antologji të poezisë nga e gjithë bota. Secili kontinent e ka nga një ambasador të cilit i përgjigjen ambasadorët e vendeve të atij kontinenti dhe ka një bashkëpunim të jashtëzakonshëm.
Nga ana ime unë kam prezentuar disa shkrimtarë dhe poetë të të dy gjinive dhe shumë shpejtë do të punojmë në përpilimin e antologjisë shumë gjuhësore të poetëve të cilët unë i kam në atë rreth.

Si e vlerësoni ju proviniencën letrare në Kosovë?

Unë nuk jam kritik letrar por nëse flasim për shijen nuk më pëlqen aspak ajo çka krijohet tek ne aktualisht. Jo ajo letërsi e plejadës se mjeshtërve si Azem Shkreli, Mirko Gashi, Ali Podrimja, Xhevdet Bajraj etj. Këtë e them me shumë kompetencë sepse kam udhëtuar mjaft edhe jashtë Kosovës dhe kam parë se ka shumë që shkruajnë, poezia çdokund lexohet pak, por ka edhe shumë pak cilësi, Sikur i ka ikur koha poezisë, kjo është përshtypja e parë, por nëse pakëz më shumë hulumtohet gjithësesi se ka talentë.
Ne kemi mungesë të revistave cilësore letrare dhe nuk duhet të kënaqemi vetëm me një, e cila është shumë cilësore, sado që ajo nuk është ekskluzivisht letrare. Flas për revistën MM të qendrës Gani Bobi.

Përveq letërsisë merreni edhe me forma të tjera të artit. Sa arrin të shpreh veten Fahredin Shehu në kaligrafi dhe artet tjera plastike?

Çdokund në art ndjehem komod. Pavarësisht a shkruaj prozë, poezi, ese, pikturë, kaligrafi, keramikë.
E gjithë kjo varet nga çasti, nga frymëzimi dhe nga gjendja shpirtërore.

Si artist i gjithanshëm, a ndihemi më i realizuar si shkrimtar apo kaligrafist?

Për mua është me rëndësi balanci, i cili ka qenë kredo i Buddhas, Aristotelit, Muhamedit, Constantin Brancusit.
Unë flas për harmoni dhe balanc intelektual dhe artistik, profan dhe sakral,moral dhe amoral, kosmik dhe mikrokosmik ndërsa në epistemologji dalloj Egsoterinë, Mezzoterinë dhe Ezoterinë. Në krijimtari dalloj Zanatin, Artin, Teurgjinë dhe Revelatën. Dhe, kur të gjitha këto balancohen atëherë mund të flasim për harmoni, për arritje dhe për sukses.
E veçanta e kaligrafisë sime prap është impulsi kreativ, gjendja shpirtërore dhe kaligrafia bëhët jo iluminacion i vargjeve të librave të shenjtë që ka shumë nëpër botë, jo bukurshkrimi i vargjeve të huaja, por bukurshkrimi i vargjeve të mia të cilat lindin në çastin kreativ, në momentin kur kap kallamin, brushën apo cilindo mjet tjetër.

Po numërojmë orët e fundit të vitit 2010. Çfarë detyrash i keni vënë vetes për vitin e ardhshëm?

Veç jam i rezervuar nga botuesit e huaj, së pari përmbledhja me poezi “Çmontimi i urrejtjes”, e cila do të botohet në Stamboll, pastaj përmbledhja me poezi “Lakmus” në Beograd, romani “Hojet”, në Prishtinë, Stamboll, Londër. Në antologjinë e Poetas del Mundo në Paris, dhe 19 botime të cikleve të mia të poezisë në Francë, botimi i ciklit me poezi në Sarajevske Sveske( fletoret e Sarajevës).
Do të marr pjesë në disa simpoziume dhe takime letrare si në Stamboll, Kajro, Teheran, Nju Delhi,etj.

publikuar më 31.12.2011 në InfoGlobi (www.infoglobi.com)

Balerini që vrau dashurinë në Prishtinë

Është shprehur të ndihet më i lumturi në botë, pasi ia ka dalur të realizojë ëndërrën e tij, të inskenojë një shfaqje baleti në Prishtinë. Për herë të parë syri sheh në skenë balet modern, lëvizje ritmike, lojë dinamikë, romantizëm, vuajtje , dramaticitet dhe një muzikë të përzgjedhur nga “Lejtmotiv” dhe “Samuel Barber” që të lënë gojëhapur.

Ilir Kerni, balerini i plejadës së artë të baletit shqiptar, realizoi premtimin e dhënë, se do të ngjiste në skenë një shfaqje në gjysmën tjetër të atdheut , në Kosovë.

Një ëndërr e tij e kahmotshme, e mbushur me mëdyshje e pasiguri, një premtim i dhënë drejtorit të trupës së baletit të Prishtinës, Ahmet Brahimaj, në mbrëmjen e feksur të 23 dhjetorit në teatrin e Prishtinës, solli para publikut kosovar gjithë kreativitetin, dinamikën dhe fantazinë artistike përmes shfaqjes “Dashuria që vret”.
Një tematikë e lashtë sa vetë njerëzimi. Dashuria, trishtimi, vetmia dhe zhgënjimi, të gjitha ndjenjat që përbëjnë jetën e një njeriut u personifikuan në lojën e 17 balerinëve të trupës së baletit të Kosovës, nën firmën e koreografit zulmadh Ilir Kerni.
Shfaqje e baletit “Dashuria që vret” nuk është zgjedhur rastësisht nga koreografi Ilir Kerni. Kjo premierë në Prishtinë i dha mundësinë mjeshtrit të baletit shqiptar që ka luajtur në të gjitha skenat botërore, të jap diçka nga vetja. Ilir Kerni erdhi në skenën e Prishtinës me një rrëfim të sinqertë, me ndjenjat më sublime e emocionet nga më prekëset që mund të inskenojë një artist i kalibrit botëror përmes lëvizjeve skenike të artit të koreografisë.
I fascinuar me Kosovën, ku shkeli për herë të parë, u impresionua me pasionin, talentin dhe zellin e kërcimtarëve të rinj të trupës së baletit të Kosovës. Për trupën e vogël të Baletit të Kosovës, kjo premierë e katërta brenda një viti për këtë institucion, shënoi suksesin më të madh të tij, që nga viti 1972 kur edhe është themeluar.
Për Ilirin, nuk ishte e vështirë të punonte me këtë trupë, pasi që ajo, sipas tij, i plotëson të gjitha kushtet e një trupe të madhe botërore.
Është shprehur të ndihet më i lumturi në botë, pasi ia ka dalur të realizojë ëndërrën e tij, të inskenojë një shfaqje baleti në Prishtinë.
Për herë të parë syri sheh në skenë balet modern, lëvizje ritmike, lojë dinamikë, romantizëm, vuajtje , dramaticitet dhe një muzikë të përzgjedhur nga “Lejtmotiv” dhe “Samuel Barber” që të lënë gojëhapur.
Një atmosferë e fuqishme në skenë. E gjithë trupa e baletit është në lëvizje, nuk kemi një apo dy protagonistë mbi të cilët bie gjithë barra e shfaqjes.
E veçanta e shfaqjes është se e gjithë trupa është aktive në skenë , ndonëse ka protagonistë që spikasin. Por në tërësi bien në sy të gjithë në forma të ndryshme.

Suksesi i shfaqjes është i garantuar.

Publiku i ekzaltuar nuk resht së duartokituri. Është një shfaqje baleti e nivelit botëror, dhuratë fundviti e mjeshtrit të madh Ilir Kernit , bërë publikut të shtetit më të ri në botë. Një publik i etur për vlera të mirëfillta, që ka mall për të shijuar ëmblësira artistike. Një moment i përjetuar rrallë nga artdashësit, shfaqje që shpalos vlera të pakontestuara arti.
Për median, që konsiderohet pushteti i katërt, katapultues i vlerave të mirëfillta artistike, çuditësisht kjo ngjarje e rrallë në menynë e varfër kulturore të Kosovës nuk shënon ngjarje. Sidomos televizioni si masmedia më e shikuar, u mor pak apo aspak me këtë ngjarje të rrallë kulturore. Dështimi medial për të shënuar një ngjarje si kjo, nuk ka arsyetim. Ec e hesht pastaj për ngjarjet mediokre të cilat mbushin minutazhën e emisioneve (a)kulturore të televizioneve tona.

Sekreti i karrierës 30 vjeçare

I heshtur, modest, artisti i madh Ilir Kerni ka pas vetes një karrierë të bujshme 30 vjeqare. E konsideron veten produkt të artit shqiptar, i edukuar e i brymosur në Akademinë e Baletit të Tiranës. Ka realizuar dhjetëra role të njohura, që i kanë sjellur gëzim, sakrificë, shumë mund e pasion të pakufishëm për baletin.
Një jetë artstike e realizuar në Francë, së fundi në Kroaci, por gjithnjë me me fytyrë kthyer kah atdheu , Shqipëria.
Pas largimit nga opera shqiptare, Kerni fitoi bursë të UNESCO-s për specializim në Operën e Parisit dhe atë të Strasburgut. Atje edhe i lindi idea të orientohej në Kroaci. Për të Kroacia doli të ishte një shans i mirë në shumë kuptime. Një teatër me traditë prej 140 vjetësh, i ofroi artistit shqiptar mundësi të panumërta.
Ilir Kerni kështu u bë me dy pasaporta, mori edhe nënshtetësinë kroate, gjë që i dha mundësi të lëviz lirshëm nëpër botë. Aty në Kroaci Kerni u bë balet-maestër. Realizoi dhjetëra role të vlerësuara jashtëzakonisht shumë, rezultat i punës së tij të palodhshme. Por, ai është shqiptar, dhe nuk e ka mohuar kurrë kombësinë e tij.
Shqipërisë së tij i ka falur edhe “dhuratën lamtumirëse”, duke interpretuar për herë të fundit në skenën shqiptare. Kishte qenë zgjidhja e tij Shqipëria, për ‘ti dhënë fund karrierës së tij si kërcimtar, dhe kishte menduar ta mbyllte në teatrin, ku në një farë mënyre ishte lindur dhe rritur si artist.
“La Sylphide”, është një shfaqje romantike, dhe artisti Kerni kishte menduar se në një farë mënyre ishte baleti me të cilin do të kishte kuptim një largim i tij nga skena.
Në Zagreb ka punën, jetën e tij artistike, familjare, shumë miq që e duan dhe e mbështesin. Në Shqipëri ka familjen, nipat, mbesat..
Por, e gjithë jeta dhe karriera e Ilir Kernit nuk do të kishte kuptim pa përmendur emrin e një gruaje të veçantë - Dorotea.
Ajo i ka ndenjur përkrah gjithë këto vite, një mikeshë e bashkëshorte shembullore, duke ndarë me të sukseset, lavdinë e skenës, pasionin për artin dhe vetë jetën. Dorotea nuk është vetëm një grua artisti. Ajo është shumë më tepër se kaq.

Shqiptari që preku majat e famës

Ilir Kerni është lindur në Tiranë më 18 maj 1959. Në 1977 mbaron Akademinë e Baletit. Si primablerin u angazhua menjëherë në Teatrin e Opera në Tiranë, ku u shqua për aktivitetin e tij artistik dhe u vlerësua me një sërë titujsh, si Artist i merituar, Çmimi i Republikës, pastaj u dekorua me urdhrin “Naim Frashëri i klasit të II–të” etj. Në të njëjtën kohë është angazhuar edhe si pedagog në Akademinë e Baletit - Tiranë. Po ashtu, si pedagog ka qenë i angazhuar dhe në Tokio, Francë, Kroaci. Në vitin 1990 fitoi bursën e UNESCO–s për pedagogji e kërcim, në “Grand Opera” në Paris. Pasi përfundon këtë të fundit, angazhohet në “Opera de Strasburg”. Nga 1994 e deri sot, është i angazhuar si primabalerin në Teatrin Nacional Zagreb, ku edhe këtu, për punë kualitative është dekoruar disa herë, si: dy herë me çmimin “Oskar Ormosh”, si dhe në vitin 2002 i jepet “Çmimi më i lartë në Kroaci” për rolin e Mefistofelit në baletin “Faust”, si roli më i mirë, çmim për të cilin është nominuar edhe tri herë të tjera. Më 2005 i është besuar edhe detyra e baletmaestrit të trupës, ku është i angazhuar. Mund të përmenden dhjetëra role të spikatura të tij.
Rolet si princ: Liqeni i mjellmave, Giselle, Arrëthyesi, Bukuroshja e fjetur, Copelja, Les Silfides, Don Kishoti, Romeo dhe Zhulieta, Apolon Mussaget , Karmen, Katër stinët e vitit, La Silfide, etj.
Shfaqje dhe duete moderne: Faust, Carmina Burana, Baladat që sjell era…, Tranchilisimo, Febrille, Tramvaji quajtur pasion, Këngët e dashurisë dhe vdekjes, e shumë të tjerë.
Ka qenë i ftuar në performojë në shumë vende të botës si Itali, Francë, Belgjikë, Austri, Holandë, Spanjë, Finlandë, Portugali, Suedi, Norvegji, Zvicër, Angli, Greqi, Turqi, Bosnje, Kinë, Japoni, Makau, Hong Kong, Meksikë, Afrikë e Jugut, Maqedoni, Hungari, Gjermani, etj.

publikuar më 28.12.2010 ne InfoGlobi (www.infoglobi.com)